زهر زنبور عسل، دشمن ديروز يا دوست امروز

زهر زنبور عسل

مقدمه: زهر زنبور عسل ترکیبی پیچیده از پروتئین ها، پپتیدها، فسفولیپیدها، آمینواسیدها، قندها )فروکتوز و گلوکز(،فرمونها و تعداد کمی ترکیبات معدنی )P ،Mg ،Ca )است.

فسفولیپاز A2 ،فسفولیپاز B ،هیالورونیداز، فسفاتاز و آلفاگلوزیداز مهمترین آنزیم ها و ملیتین، آپامین، سکاپین، پامین، مینیمین، آدوالپین، پروکامین A و B ،مهارکننده پروتئاز، ترتیاپین، کاردیوپپ از جمله پپتیدهای آن می باشند.

زهر زنبور عسل علی رغم این که به عنوان یک ترکیب آلرژن در بسیاری از افراد حساس معرفی گردیده است که گاهی حتی منجر به مرگ می گردد اما همچنین دارای اثرات درمانی علیه سرطان ها، التهابات و بسیاری از بیماری های دیگر می باشد.

امروزه مطالعات فراوانی در جهت اثرات دارویی زهر زنبورعسل در درمان بیمارهای عضالنی اسکلتی مانند آرتریت و رماتیسم، ام اس و بیماری های مرتبط با ایمنی انجام پذیرفته است. همچنین از اجزای مختلف آن در آلرژی زدایی افراد حساس بهره گرفته می شود، لذا شناسایی ترکیبات زهر زنبورعسل از جهت شناسایی
اثرات مضر و مفید آن بسیار حائز اهمیت می باشد. هدف از این مطالعه، مرور نمودن اجزای مختلف زهر و همچنین مصارف آن در علم پزشکی می باشد.

در آزمایشگاه بخش پرورش و بیماریهای زنبورعسل دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، طی یک سلسله فعالیتهای پژوهشی به بررسی ترکیبات زهر زنبور عسل و خواص آن پرداخته شده است.

در ابتدا اقدام به شناسایی ماهیت اجزای زهر زنبور عسل و مقایسه آن با زهر سایر زنبورها )وحشی( گردید. بدین منظور با استفاده از روشPAGE-SDS الگوی پروتئینی این اجزاء در زهر زنبورعسل مشخص گردیده و این الگو با اجزاء زهر زنبورهای وحشی مورد مقایسه قرار گرفت.

پس از انجام الکتروفورز با ژل Page-SDS هر دو عصاره زهر زنبورهای عسل ایرانی و اروپایی حدود 10 باند واضح پروتئینی شامل ملیتین )kD 8/2 ،) اسید(، 45-38 kD( هیالورونیداز(، 20-17 kD( A2 فسفولیپاز(، 11/5 kD( آدوالپین(، 9/5 kD( پروتئیناز مهارکننده kD(گلوکوزیداز آلفا باند(،100-75 kD(اسیدفسفومونواستراز(، 63-60 kD(ژل رویال اصلی پروتئین(، 49-43 kD(فسفاتاز 170 )و وتیلوژنین)kD 200 )و در دو عصاره زهر زنبورهای وحشی ایرانی و اروپایی باندهای فسفولیپاز A1( kD 34 )و آنتی- ژن 5( kD 23 )یافت گردید. در ادامه جهت شناسایی پروتئین های ایمونوژن و آلرژن اقدام به انجام آزمایش وسترن بالتینگ گردید.

که نتایج این آزمایش معرف آلرژن و ایمونوژن بودن پروتئین های APM5 ،هیالورونیداز، فسفولیپاز A2 و ملیتین در زهر زنبور عسل بود. باندهای پروتئینی فسفولیپاز A1 و آنتیژن 5 در هردو عصاره زهر زنبورهای وحشی ایرانی و اروپایی دیده شد اما در زنبورهای عسل مشاهده نشد.

باندهای پروتئینی ملیتین و وتیلوژنین در تمام باندهای مربوط به زهر زنبورهای عسل و وحشی به صورت مشترک یافت شد. همچنین ملیتین بعنوان یک پروتئین ایمونوژن مشخص گردید.

در ارتباط با اثرات مفید زهر زنبورعسل اقدام به بررسی اثرات ملیتین زهر زنبور در انفجار تنفسی نوتروفیل های خون سگ با استفاده از روش لومینسانس گردید که نتایج این بررسی نیز موید نقش درمانی این ماده در التهابات بوده است. همچنین پپتید ملیتین بعنوان مهار کننده رشد سلولهای توموری در حال مطالعه می باشد.
بحث و نتيجه گيری:  با توجه به بررسی های انجام شده توسط محققین مختلف بنظر می رسد که زهر زنبور عسل دارای اثرات مثبت و منفی در سلامت انسان می باشد که شناخت کامل اجزا و خصوصیات بیولوژیک آن ها در راهکارهای آلرژی زدایی و درمان بسیاری از بیماری های صعب العلاج انسان کاربرد خواهد داشت.

با وب سایت سلامت و درمان همراه شوید تا در مورد زهر زنبور عسل بیشتر بخوانیم.

کليد واژه ها: زهر، زنبور عسل، الگوی پروتئینی، آلرژی، مصارف پزشکی، انفجار تنفسی.

نویسندگان: محمد طاهری،زهرا اسدالهی و صدیقه نبيان